Birleşmiş Milletler (BM) 76. Genel Şurası’nda Paris Muahedesi‘nı onaylama planını duyuran Türkiye, iklim kriziyle çabada yeni bir sayfa açıyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün BM Genel Konsey Salonu’nda yaptığı konuşmada, “Paris İklim Muahedesi’ni, yapan adımlara uygun halde ve ulusal katkı beyanımız çerçevesinde, önümüzdeki ay Meclisimizin onayına sunmayı planlıyoruz” açıklamasında bulundu.

Bu açıklama, ABD’nin iklim finansmanı taahhüdünü iki katına çıkarma ve Çin’in öteki ülkelerde kömür santrali yatırımlarını durdurma kararıyla birlikte BM Genel Şurası’nda iklim değişikliğiyle çaba kapsamındaki üç kıymetli başlıktan biri oldu.

Paris Muahedesi, global sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırma gayesiyle Aralık 2015’te Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı (BMİDÇS) 21. Taraflar Konferansı’nda kabul edilmişti.

Türkiye’nin 22 Nisan 2016’da 175 ülkeyle birlikte imzaladığı muahede, 4 Kasım 2016’da yürürlüğe girdi. Hali hazırda BMİDÇS’e taraf 197 ülkenin imzası bulunan muahede, Eritre, Irak, İran, Libya, Yemen ve Türkiye olmak üzere 6 ülkenin meclisinde onaylanmamıştı.

Türkiye, BMİDÇS’in gelişmiş ülkeler kategorisini oluşturan Ek-1 listesinden çıkarılmayı ve gelişmekte olan ülkeler kategorisinde yer almayı talep ettiği için bugüne kadar muahedeyi onaylamamıştı.

TÜRKİYE’NİN PARİS MUTABAKATI KAPSAMINDA MAKSATLARI

Paris Muahedesi’ni onaylayan ülkelerin, global sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırmak ve 2050’ye kadar sera gazı emisyonlarını sıfırlamak için taahhütlerini hayata geçirmesi gerekiyor.

Türkiye, 2015’te BM Sekretaryası’na sunduğu ulusal katkı beyanı çerçevesinde emisyon artışını 2030 prestijiyle yüzde 21 azaltma taahhüdünde bulundu.

Meclis’te muahedenin onaylanmasının akabinde karar, BM Sekretaryasına iletilecek ve Türkiye mutabakata taraf olacak.

Mutabakatın gelecek ay onaylanmasıyla Türkiye için iklim değişikliğiyle çabada yeni bir diyalog kapısının açılacağını belirten uzmanlara nazaran, bu mevzuda net maksat ve siyasetlerin belirleneceği yeni bir periyoda giriliyor.

“2050 PRESTİJİYLE NET SIFIR EMİSYONA ULAŞMAYI HEDEFLEMELİ”

Sürdürülebilir İktisat ve Finans Araştırmaları Derneği Kurucu Yöneticisi Bengisu Özenç, yaptığı açıklamada Meclis’te ilgili kurulun bu alanda bir yıldır çalışmalar yürüttüğünü belirterek, “Türkiye’nin muahedeyi onaylaması ve milletlerarası iklim müzakerelerinde önemli bir taraf olarak yer almasını talep ediyorduk. Bu bizim için birinci evre, çok kıymetli ve olumlu bir adım” dedi.

Özenç, Türkiye’nin Paris Muahedesi kapsamında sunduğu amaçları güncellemesi gerektiğine işaret ederek şöyle konuştu:

“Yakın vakitte olmasa bile önümüzdeki bir yıl içinde yeni bir ulusal katkı beyanı ortaya çıkacaktır. Türkiye de Paris Muahedesi’nin bilimsel gayesi doğrultusunda hareket edecekse 2050 prestijiyle net sıfır emisyona ulaşmayı hedeflemeli. Resmi olarak Paris Muahedesi’nin bu doğrultuda getirdiği bir yükümlülük bulunmuyor ancak 2050’de sıfır emisyon gayesine ulaşmak için bunu destekleyecek siyasetler acilen devreye alınmalı. Mutabakatın onaylanmasının açtığı bu diyalog kapısının iklim değişikliğiyle gayret maksatlarını güçlendirmek ve bu istikametteki siyasetlerin dizaynında ortak aklın geliştirilmesi için kullanılabileceği bir periyoda giriyoruz.”

“TÜRKİYE SAVLI BİR İKLİM AKSİYONUYLA ULUSAL GELİRİN YÜZDE 7 ARTIRABİLİR”

Avrupa İklim Aksiyon Ağı Türkiye Siyaset Koordinatörü Hasret Katısöz de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamasının Türkiye için “Ek-1” tartışmasının bittiği manasına gelebileceğini söz ederek, “Bu da olumlu bir gelişme. Türkiye, dönüşüm için gereksinimi olan fona Ek-1’den çıkarak değil, siyaset seviyesinde bir dönüşüm kararı alarak ulaşabilir. Finansa erişim istiyorsak, global finansın yönlendiği karbonsuz bir kalkınma patikasına girmemiz gerekiyor” dedi.

Ülkelerin muahede kapsamında emisyon azaltım zaruriliği olmadığını lisana getiren Katısöz, şöyle devam etti:

“Türkiye ne vakit ve ne kadar sera gazı azaltım taahhüdünde bulunacağına ulusal katkı beyanı çerçevesinde karar verebilir. Paris Muahedesi’nin bir yaptırım uygulama ya da belirli bir emisyon azaltım düzeyini mecburî tutma üzere bir sistemi yok. Fakat global sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırma gayesini tutturmak için emisyonların azaltılması gerekiyor. Hatta geçtiğimiz hafta yayınlanan BM raporuna nazaran 1,5 derece gayesine ulaşmak için ülkelerin iklim uğraşlarını hemen iki katına çıkarması gerekiyor. Türkiye de Paris Mutabakatı’na taraf olarak global iklim hareketinin bir modülü olacağını, hasebiyle emisyon azaltımı gayretlerine ortak olacağını duyurmuş oldu.”

“FOSİL YAKITLARDAN ÇIKIŞ PLANLARINA BİR AN EVVEL BAŞLAMALI”

Katısöz, Türkiye’nin bu çerçevede 2030’a kadar kıymetli adımlar atması gerektiğini vurgulayarak, “Türkiye, yeni kömür yatırımlarını durduracağını duyurmalı. Mevcut kömür santrallerini kapatma tarihini belirlemeli ve öbür fosil yakıtlardan çıkış planlarına bir an evvel başlamalı.” değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye’nin global sera gazı emisyonlarının yüzde 1’inden sorumlu olduğunu ancak kişi başı emisyon salımının giderek arttığını belirten Katısöz, şunları kaydetti:

“Türkiye’nin Paris Mutabakatı’nı onaylayarak gerçekçi bir amaçla sorumluluk alması, iklim değişikliğini durdurma uğraşlarına değerli bir katkıda bulunacak. Dünyada iklim krizini tek başına durdurabilecek bir ülke yok, bu yüzden herkesin sorumluluğu oranında tahlile katkıda bulunması gerekiyor. Türkiye, iklim değişikliğinin giderek artan tahribatından korunmak, daha adil ve sağlıklı refah toplumu yaratmak için global iklim tartışmalarının bir modülü olma fırsatını yakaladı. Türkiye, tezli bir iklim aksiyonuyla ulusal gelirini yüzde 7 artırabilir. Karbona dayalı bir iktisada nazaran daha fazla istihdam yaratabilir, endüstrideki bedel zincirini büyütebilir.”

NTV