Türkiye, üç gündür Kahramanmaraş merkezli iki başka sarsıntının acısını yaşıyor. 11 ili etkileyen zelzelede binlerce can kaybı yaşanırken; sarsıntı bölgesinde vakit zaman görülen yağma ve kriz fırsatçılığı teşebbüsleri ise acıyı daha da katlıyor.
Tarihin her periyodunda her toplumda felaketler ya da ekonomik krizler sırasında bu durumdan nemalanmaya çalışan fırsatçıların olabileceğini belirten sosyolog Prof. Dr. Barış Erdoğan, bu fırsatçıların sayı ve yaygınlığının artmasının toplumda birtakım patolojik durumların ortaya çıktığını gösterdiğini kaydediyor.
Fırsatçılıkla uğraşta devletin ve kamu otoritelerinin faal halde gayret etmesi gerektiğini vurgulayan Erdoğan, atılacak bir diğer adımın ise maddi muvaffakiyetin bir kültürel kıymet olarak bu kadar yüceltilmesinin önünü kesecek ahlaki ve zihinsel dönüşümden geçmek olduğunu vurguluyor.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Barış Erdoğan, Kahramanmaraş sarsıntısında de vakit zaman görülen yağma teşebbüsü ve fırsatçılığa ilişin değerlendirmede bulundu.
Fırsatçıların yaygınlığının artması patolojik
Tarihin her devrinde ve her toplumunda ekolojik felaketler sonrası ya da ekonomik krizler esnasında bu durumdan nemalanmaya çalışan fırsatçıların ortaya çıktığını belirten Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Bu tip olaylarla karşılaşmayı normal görmek gerekir. Fakat bu fırsatçıların sayısı ve yaygınlığının artması, bize toplumda kimi patolojik durumların ortaya çıktığını gösterir.” dedi.
Kriz fırsatçıları her alanda görülüyor
Fırsatçılığın her alanda görülebildiğine dikkat çeken Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Maalesef zelzele sonrası konut kiralarının artmasından tutun da orman yangını sırasında söndürme gereçlerinin fahiş fiyatlarla satılmasına kadar her alan ve iş kolunda son vakitlerde oburlarının mağduriyetinden büyük ekonomik kazanımlar elde etmeye çalışan kriz fırsatçılarının olduğunu görüyoruz.” diye konuştu.
Vahşi özgür piyasa anlayışı, fırsatçılığı yaygınlaştırdı
Fırsatçılığın bu kadar yaygınlaşmasında özgür piyasa anlayışının olduğunu belirten Prof. Dr. Barış Erdoğan, “Hiçbir ahlaki ölçüyle açıklanamayacak bu durumun bu kadar yaygınlık kazanmasında son 30-40 yıldır bütün dünyada ve Türkiye’de yaygınlık kazanan ve adeta topluma içselleştirilen yırtıcı bir özgür piyasa anlayışının olduğunu düşünüyorum.” tabirlerini kullandı.
Kapitalizm ruhu, ahlaki ve etik kıymetlerden mahrum halde öğretildi
“Yıllarca kendi çıkarlarını takip eden bireylerin kaçınılmaz olarak bütün topluma yarar sağlayacağı, piyasanın görünmez elinin arz ve talep istikrarını yaratacağı ve fiyatların bu nedenle adil ve yanlışsız olduğu bizlere öğretildi” diyen Prof. Dr. Barış Erdoğan, şöyle devam etti:
“Fırsatları âlâ değerlendirirsek yani yanlışsız en uygun vakitte hareket edersek, yatırım yaparsak, alırsak ya da satarsak en fazla karı elde edeceğimiz ders kitaplarından tutun da tanınan kültür eserlerinin iletilerine kadar her yerde bize anlatıldı. Kapitalizmin ruhu ahlaki ve etik bedellerden mahrum bırakılarak öğretildi. Sonuçta piyasa aktörü olan bu fırsatçılar kendilerini bal tutan parmağını yalar, akarken doldurmak lazım üzere tabirlerle kendilerini meşrulaştırmaktalar. Madem bu eser ve hizmetlere talep var, o yüzden fiyatlarının artmasında da piyasa koşullarına nazaran yanlış bir şey yok diye görmekteler.”
Toplumsal bir sorun olarak görülmelidir
Bugün sarsıntı fırsatçılarını kınayan bir kesitin, yarın tıpkı mantığı içselleştirdiğinden öteki bir toplumsal krizde öteki bir eserin ya da hizmetin fırsatçısı pozisyonuna da rahatlıkla gelebileceğini söz eden Prof. Dr. Barış Erdoğan, kelamlarını şöyle tamamladı:
“O yüzden sıkıntıyı ‘sen – ben’ sıkıntısından çok toplumsal bir sorun olarak görmek ve tahlil aramak zorundayız. Bu fırsatçılık bahsiyle ilgili bence iki taraflı adım atmak gerekiyor. Birincisi devletin ve kamu otoritelerinin kriz anlarında yabanî bir hal alan hür piyasaya elindeki güçle çeşitli hallerde müdahale etmesi gerekiyor. Tıpkı hükümetin kira artırım oranlarını yüzde 25 oranında sabitlemesi üzere. Bir başka adım ise maddi muvaffakiyetin bir kültürel kıymet olarak bu kadar yüceltilmesinin önünü kesecek ahlaki ve zihinsel dönüşümden geçmek gerekiyor.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
