Okyanuslardaki plastik kirliliğinin dünyanın etraf sıkıntılarının başında geldiğine dikkat çeken uzmanlar mikroplastikler yüzünden her yıl milyonlarca su canlısının öldüğünü yahut bu canlılar yoluyla plastiklerin beslenme ile insan bedenine girdiğini belirtiyor.

Uzmanlar bilhassa mikroplastiğin sebeplerinden birinin de araba lastikleri ve fren balatalarının aşınması sonucunda üretilen plastik tozları olduğunu söylüyor. 

İstanbul Aydın Üniversitesi (İAÜ) Afet Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi (AFAM) Koordinatörü Serhat Yılmaz, okyanuslardaki mikroplastiklerin sebebinin araba lastikleri ve fren balatalarının aşınması sonucunda üretilen plastik tozları olmasıyla ilgili şunları söyledi:

“Plastik temelli bir eserden kopan kesimlerin aşınarak 5 milimetreden küçük bir boyuta ulaşması ile oluşan bir sınıflandırma. Dünya üzerindeki araba ve gibisi karayolu araçları sayısı düşünüldüğünde mikroplastik meselesinde araba lastiklerinin değerli bir tesiri olduğu kabul edilebilir. Fakat bugün hayatın her alanında kullandığımız eserlerin büyük çoğunluğu plastik içermektedir. Üstelik son 200 yıllık mühlet içerisinde bu eserleri her geçen gün artarak kullandık. Bu nedenle araba lastiklerini yalnızca etraf kirliliğine kaynak göstermek hakikat olmayabilir. Yani sorunu bir bütün olarak ele almak gerekiyor. Sorun da plastik kaynaklı etraf kirliliği ve bu kirliliğin canlılık üzerindeki olumsuz tesirleri. Tahlil için sorunu oluşturan ögeler kesimler halinde kıymetlendirilebilir fakat tüm sorunu bir modüle yüklemek maalesef gerçek tahlile ulaşılmasını engelleyecektir.”

MİKROPLASTİKLERİN ZIYANLARI NELERDİR?

Serhat Yılmaz mikroplastiklerin zararlarıyla ilgili “bu alanda yapılan araştırmalar bizlere denizlerdeki her düzeydeki organizmaların ve karada yaşayan birçok organizmanın mikroplastiğe maruz kaldığını göstermektedir. Deniz canlılarının mikroplastikleri plastik atıkların deniz ve okyanuslara karışması sonucu besinlerle aldığı bilinmektedir. Kara canlılarının ise mikroplastiklere işlenmiş atık sularla, mikroplasitk içeren gübrelerin kullanımıyla ya da açık havada bulunan plastiklerin bozulması ile maruz kaldığı bilinmektedir. Üstelik bu mikroplastiklerin tabiatta hür deveranı başladığında yüzlerce yıl bu dolanım bozulmadan devam etmektedir. Bu durumda mikroplastiklerin insanlarda da görülmesi olağan bir sonuçtur.

Ziyanları açısından değerlendirildiğinde mikroplastiklerin gerek kara gerekse de deniz canlığı açısından çeşitli riskler taşımaktadır. Bu alanda yapılan araştırmalar mikroplasitklere organoklu pesitistler, kalıcı organik kirleticiler, hormon bozucular, toksik organik kimyasallar ve ağır metallerin tutunabileceği görülmekte ve bunların tamamı bir organizma içerisinde muhakkak bir doyuma ulaştığında o organizmaya ziyan verebilmektedir. Ayrıyeten bu datalarla birlikte mikroplastiklerin hayatın her alanında görülmesine rağmen canlılar üzerindeki tesirlerine yönelik kâfi araştırmanın bulunmaması da ayrıyeten ele alınması gereken bir mevzu olarak görülmelidir” diye konuştu.

MİKROPLASTİK NEDİR?

Serhat Yılmaz “en sade tarifi ile 5 milimetreden küçük 1 makrometreden büyük olan plastik parçacıklarına mikroplastik denilmektedir. Bu plastikler iki farklı sınıfta ele alınmaktadır. Bu sınıflandırmadan birincisini günümüzde kozmetik, dokuma eserlerinde çokça kullanılan ve 5 milimetreden küçük 1 makrometrenden büyük olarak üretilenler oluşturmaktadır. İkinci sınıfta yer alanlar ise çeşitli plastik materyallerden koparak 5 milimetreden daha küçük boyuta kadar aşınan plastik partikülleridir” sözlerini kullandı.

MİKROPLASTİK SIKINTISINI ENGELLEMEK İÇİN TAVSİYELER

Yılmaz bu etraf sıkıntısının engellenmesiyle ilgili “Tüm etraf problemlerinde olduğu üzere mikroplastik kaynaklı etraf problemlerinin da tahlili benzerlik göstermektedir. Teorik olarak yapılacaklar için merkezi ve lokal idarelerin, medyanın, sivil toplum kuruluşlarının, üniversitelerin, özel kesimin ve bireylerin rol ve sorumlulukları bulunmaktadır. Uygulamada ise sorunun tahlili için öncelikle tabiata daha fazla mikroplastiğin karışması engellenmelidir. Bunun için de mikroplastik içeren eserlerin üretimine yönelik kısıtlamalar getirilmesi gerekmektedir. Öteki yandan mevcut plastiklerin imha süreçleri de planlanmalı ve tabiatta özgür kalmaları engellenmelidir.

Bu adımlar için yasal çalışmalara muhtaçlık duyulacaktır. Sorunun tahliline yönelik atılacak bir öbür adım da toplumsal şuurun artırılmasıdır. Evsel atıkların sınıflandırılarak (kağıt, plastik, cam, metal, vb.) atılması, belediyelerin atık idaresini buna nazaran planlaması ve altyapılarını bu doğrultuda geliştirmeleri gerekmektedir. Tüketim alışkanlıklarında plastik içeren eserlerin tercih edilmemesi tekrar toplumsal olarak sergilenmesi gereken bir davranıştır. Tahminen burada tekrar yasal olarak bir çalışma gerçekleştirilecek eserlerin üzerinde ne kadar plastik içerdiği yazılması sağlanabilir” dedi.

NTV