Etraf ve Şehircilik Bakanlığı ÇED Müsaade ve Kontrol Genel Müdürlüğünün ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü uyumunda yürüttüğü Marmara Denizi Bütünleşik Modelleme Sistemi (MARMOD) Projesi’nde vazife alan ve Marmara Denizi’nde müsilaj oluşumları ile ilgili çalışmalarına devam eden bilim insanları, birinci sefer derin Marmara’da yani 100 metre ve ötesinde müsilaj katmanlarını inceledi.

ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nde vazifeli bilim insanlarının, Adalar’ın güneyi ile Çınarcık Çukuru’nda yer alan istasyonlarda gerçekleştirdikleri çalışmaları görüntülendi.

Haydarpaşa Limanı’ndan hareket eden Bilim-2 gemisinin birinci durağı Adalar’ın güneyindeki oşinografi istasyonu oldu.

Burada birinci olarak tuzluluk, sıcaklık, derinlik, oksijen, bulanıklık, klorofil-a, ışık ölçüsünü ölçen ve istenen derinlikten su örneği alabilen CTD Rozet Sistemi 100 metrelik derinliğe indirildi.

Akabinde denize indirilen plankton ağı ile su kolonu içindeki müsilaj katmanından örnek alındı. Taban çamurunun temin edilmesi emeliyle da çoklu karot örnekleyicisi olan ahtapot aygıtı suya bırakıldı. Alınan numuneler daha sonra gemi içindeki laboratuvarda incelendi ve yeni bilgiler elde edilmek üzere deneyler yapıldı.

Bilim-2 gemisinin ikinci durağı, Marmara Denizi’nin en derin noktalarından biri olarak bilinen Çınarcık Çukuru oldu. Bilim insanları, birinci defa 1210 metre derinlikte gerçekleştirdikleri çalışma kapsamında gerekli numuneleri alarak laboratuvarda inceledi.

“CİDDİ BİR HİDROJEN SÜLFÜR BİRİKİMİ BULMADIK”

ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Mustafa Yücel, yürüttükleri çalışmaya ait yaptığı açıklamada, Bilim-2 gemisinin yaklaşık 3 haftadır Marmara Denizi’nde orta ara da Karadeniz’de çalışmalarını sürdürdüğünü hatırlattı.

Doç. Dr. Yücel, kelamlarına şöyle devam etti:

“Bugün bilhassa derin Marmara’ya yani 100 metre ve ötesine müsilaj katmanları inmiş mi, inmişse tesiri ne olmuş, seferimizin şimdiki kısmı buna odaklanmaya başladı.”

“Bugün 2 istasyon ziyaret ettik” diyen Yücel, “Biri 100 metre, oburu de Çınarcık Çukuru dediğimiz Marmara’nın en derin noktalarından birisi olan bir yerdeydi. 1210 metrelik bir istasyon yaptık” diye konuştu.

“İlk istasyondaki bulgumuz; 100 metre derinliğin bilhassa üstteki 30 metresinde müsilajın ağır olduğu, aşağıda olmadığı. Tabandaki sediman dediğimiz çökerleri örneklediğimiz yeni bir aygıtımız var” diyen Yücel, şunları kaydetti:

“Bununla üstteki sedimanın 50 santimetresini bozmadan alabiliyoruz. Bunu niçin yapmaya çalıştık? Bilhassa müsilaj tabana çökmüş mü? Çökmüşse tesiri ne olmuş? Hem görsel olarak müsilajın çökmediğini bulduk hem ağ örneklerimiz var, 30 metrenin içinin nasıl göründüğünü görüyoruz.”

O tip bir tabakanın, sediman yüzeyine oturmadığını bulduklarını söyleyen Yücel, “100 metrelik istasyonda taban sularında bir ölçü oksijen az da olsa var. O sistemi hala bir eşik noktasına yakın bir kıymette tutuyor” formunda konuştu.

Yücel “Açıkçası şu an sedimanda yaptığımız tahlillerde önemli bir hidrojen sülfür birikim bulmadık bilhassa 100 metrelik istasyonda” dedi.

Çınarcık Çukuru’nda 1210 metrelik derinlikte yaptıkları çalışmanın bir birinci olduğunu lisana getiren Doç. Dr. Yücel, şu bilgileri verdi:

“İlk kere Marmara’nın en derin noktasında deniz tabanında örnekleme yapma bahtımız oldu. Onun sonuçları da şöyle; su kolonu boyunca Marmara Denizi’nin en derin noktalarından biri olan 45C dediğimiz bu istasyonun derin sularında bir hidrojen sülfür birikimi yok.”

“Bunu 4 gün evvel de doğrulamıştık, bunun tekrar bu türlü olmadığını gördük. Hasebiyle o tip bir risk yok” diyen Yücel, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Çok az bir oksijen hala Akdeniz suları ile Çınarcık Çukuru dediğimiz noktanın derin sularına giriş yapıyor. Sistemi biraz eşik pahanın altında lakin yeniden belirli bir noktada tutuyor. Tabandan aldığımız sediman örneklerinde de yüzeyinde hidrojen sülfür bulmadık, müsilaj da görmedik.”

Bu örnekleme çalışmalarına devam edeceklerini anlatan Doç. Dr. Yücel, “Yaklaşık 25 istasyonda bu biçimde çalışacağız. Müsilaj tabana yayılmış mı bunu görmeye çalışacağız” diye konuştu.

Yücel, “Bugünün en değerli bulgusu müsilaj şimdi 30-40 metre bandının ötesine geçmemiş, oralara çökmemiş. Biz aslında bunu iki noktada gösterdik, mümkün olduğunca başka noktalarda da gözlemlemeye çalışacağız” dedi.

“GÜNEY MARMARA’DA RİSK BİRAZ DAHA FAZLA”

Doç. Dr. Mustafa Yücel, bilhassa kimi kıyı bölgelerde karışımın daha yüksek olduğu tahminen lokalize yerlerde 40-50 metre bandında müsilajın çöktüğünü sedimanda bulabileceklerini lisana getirerek, şunları anlattı:

“Benim ferdî olarak niyetim ve telaşım, geçen haftaki seferlerimizin bir sonucu bilhassa güney Marmara’da riskin biraz daha fazla olduğu tarafında. Orada biraz daha fazla oksijen kaybı bulmaya başladık.”

“Özellikle bugünkü örneklemelerimizi orada da tekrarlayınca daha net bir şey söylemek mümkün olacak. En azından Kuzey Marmara’da müsilajın şimdi 30 metrenin altına inmediğini görüyoruz” diyen Yücel, şunları kaydetti:

“Bu, nispeten iyi bir haber. Tabana geçmesi demek Marmara için şöyle makûs bir haber olurdu, bu ebediyen orada kalacaktı ve bir oksijen faturası çıkaracaktı sisteme.” 

“MÜSİLAJ OKSİJENİ 2,5-3 SAATTE TÜKETTİ”

ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nde araştırmacı olarak misyon yapan Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Mantıkçı da proje kapsamında denizdeki oksijen tüketimi üzerine araştırmalar yaptığını söyledi.

Adalar’ın güneyindeki oşinografik istasyondan aldıkları müsilaj örneği üzerinde deneyler yaptıklarını aktaran Mantıkçı, “Bu deneylerde görünüyor ki müsilaj oksijeni 2,5-3 saatte tüketti. Bu çok ağır bir örnek lakin bu deney şunu gösteriyor; müsilajlı su, oksijeni tüketiyor. Bunu çok net söyleyebiliriz.” dedi.

Bu bilginin deniz hayatına tesirine ait Mantıkçı, “Müsilaj deniz tabanını kaplarsa oksijenin tükenmesine, münasebetiyle belli oksijen limitlerinde yaşayan canlıların da ortadan kaybolmasına sebep olur.” değerlendirmesinde bulundu.